Podejrzany - Prawa i obowiązki - Komenda Powiatowa Policji w Świdnicy

PODEJRZANYPODEJRZANYPODEJRZANY

Data publikacji 21.07.2020

Podejrzanemu w postępowaniu karnym przysługują wymienione poniżej uprawnienia:

Prawo do składania wyjaśnień, także na piśmie, prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi naposzczególne pytania, bez konieczności podania przyczyn odmowy (art.175§1 i art.176§1). W wypadku wezwania doosobistego stawiennictwa, usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie po przedstawieniuzaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Inne zwolnienie jest niewystarczające (art.117§ 2a). W pilnychwypadkach wezwanie do osobistego stawiennictwa może nastąpić telefonicznie albo w inny sposób ( art. 137).

Prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. Jeżeli podejrzany wykaże, że nie stać go na obrońcę,sąd może wyznaczyć obrońcę z urzędu (art. 78 §1). Nie można mieć więcej niż trzech obrońców jednocześnie (art. 77).W wypadku skazania lub warunkowego umorzenia postępowania karnego podejrzany może zostać obciążony kosztamiobrony z urzędu ( art. 627 i art. 629).

Na żądanie podejrzanego przy jego przesłuchaniu może być obecny obrońca (art. 301).

Jeżeli podejrzany nie zna wystarczająco języka polskiego – prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, takżeprzy kontaktach z obrońcą (art. 72§ 1).

Prawo do informacji o treści zarzutów, ich uzupełnieniu i zmianach oraz kwalifikacji prawnej zarzucanego przestępstwa (art. 313§1, art. 314, art. 325a§ 2 i art. 325g § 2).

Prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, np. o przesłuchanie świadka, uzyskaniedokumentu, dopuszczenie opinii biegłego ( art. 315 § 1 i art. 325a§ 2). Jeżeli istnieje obawa, że świadka nie będziemożna przesłuchać na rozprawie, podejrzany może wystąpić o jego przesłuchanie przez sąd lub zwrócić się doprokuratora o przesłuchanie świadka w tym trybie (art. 316§ 3).

Prawo dostępu do akt sprawy, do sporządzania odpisów i kopii, również po zakończeniu postępowaniaprzygotowawczego. Można odmówić dostępu do akt ze względu na ważny interes państwa lub dobro postępowania ( art.156§ 5).

Prawo do złożenia wniosku o końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania (śledztwa lub dochodzenia) przed jegozakończeniem. W trakcie tych czynności podejrzanemu może towarzyszyć obrońca ( art. 321§1 i 3, art. 325a§ 2).

Prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu pogodzenia się zpokrzywdzonym ( art.23a§1). Udział w postępowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Pozytywne wyniki przeprowadzonejmediacji są brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary (art. 53§3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.– Kodeks karny Dz. U.poz.. 553, z późn. zm.).

Prawo do uzgodnienia z prokuratorem wniosku o wydanie wyroku i wymierzenie przez sąd ustalonych kar lub innychśrodków bez przeprowadzania dowodów (art.335§1), który może zostać uwzględniony przez sąd, jeżeli pokrzywdzony sięnie sprzeciwi (art. 343§ 2). Wniosek taki można również złożyć samodzielnie, przed doręczeniem zawiadomienia oterminie rozprawy art. 338a) albo na rozprawie, do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych(art.387§1), jednak wówczas sąd może go uwzględnić tylko, gdy prokurator i pokrzywdzony się nie sprzeciwią ( art.343§2, art. 343a § 2 i art. 387§ 2).

W postępowaniu przyspieszonym, w przypadku zapewnienia uczestnictwa podejrzanego w postępowaniu w drodzewideokonferencji, Policja doręcza mu wniosek o rozpoznanie sprawy (art. 517b§ 2a, art. 517e§1a). Może on składaćwnioski i oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu. Pisma procesowe, którychnie można było przekazać do sądu, mogą być odczytane na rozprawie( art 517a§1 i 2). W ten sam sposób może byćzapewniony udział w postępowaniu obrońcy i tłumacza (art. 517b § 2c–2d). W postępowaniu przyspieszonym wniosek o uzasadnienie wyroku może być zgłoszony ustnie do protokołu albo złożony na piśmie w terminie 3 dni od datydoręczenia wyroku; termin do wniesienia apelacji wynosi 7 dni ( art. 517h§1 i 3).

Podejrzany nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść( art. 74§1). Jest jednak obowiązany poddać się:

• oględzinom ciała i badaniom niepołączonym z naruszeniem ciała, pobraniu odcisków palców, fotografowaniu orazokazaniu innym osobom ( art. 74§ 2 pkt.1);
• badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na ciele, z wyjątkiemchirurgicznych, pod warunkiem że nie zagraża to zdrowiu, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest niezbędne (zwłaszczapobranie krwi, włosów lub wydzielin organizmu, np. śliny); badania powinny być przeprowadzone przez uprawnionego dotego pracownika służby zdrowia (art. 74§ 2 pkt 2);
• pobraniu przez policjanta wymazu ze śluzówki policzków, o ile jest to konieczne i nie zagraża zdrowiu (art. 74§ 2 pkt 3).Niespełnienie tych obowiązków może prowadzić do zatrzymania i przymusowego doprowadzenia podejrzanego, jakrównież skutkować zastosowaniem wobec niego w niezbędnym zakresie siły fizycznej lub środków technicznych służącychobezwładnieniu( art. 74§ 3a).

Podejrzany obowiązany jest również:

• stawiać się na każde wezwanie i zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca zamieszkanialub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie (tymczasowegoaresztowania, osadzenia w zakładzie karnym w celu odbycia kary), jak również o każdej zmianie danychumożliwiających kontaktowanie się z nim (numer telefonu, adres poczty elektronicznej); w wypadku niestawiennictwapodejrzany może być zatrzymany i sprowadzony przymusowo ( art.75 §1 i 2);
• wskazać adres, na który kierowana będzie korespondencja( art. 132 §1 i 2); w przeciwnym wypadku czynność lubrozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może również uniemożliwićzłożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 133§ 2);
• wskazać adresata tzn.osobę lub instytucję z danymi adresowymi) dla doręczeń w kraju, kiedy przebywa za granicą; wprzeciwnym wypadku pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju zostanie uznane za skutecznie doręczone, aczynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresata może równieżuniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art.138);
• podać nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu, w tym także z powodu pozbawienia wolności winnej sprawie (tymczasowego aresztowania, osadzenia w zakładzie karnym w celu odbycia kary); w przeciwnym wypadkupismo wysłane na dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanieprzeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku,zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów ( art.139).Jeżeli nie wskazano innej podstawy prawnej, przepisy w nawiasach oznaczają odpowiednie artykuły ustawy z dnia6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego Dz. U. poz . 555, z póżn. zm.).